Inżynierowie uwielbiają zagłębiać się w szczegóły i rzadko trafi się taki, który tego nie lubi.
Szczegóły budowy i działania wszelakich urządzeń i układów to nasza pasja. Uwielbiamy również precyzję i staramy się definiować wartości do jak najdalszego miejsca po przecinku. Gdy rozmawiamy o systemach, rozmowa w naturalny sposób zbacza w stronę specyfikacji, unikalnej konfiguracji czy złożoności systemowych. Dla nas świat to jeden gigantyczny schemat ideowy.
Cecha ta to nasza supermoc. Niestety, ludzie posiadający supermoce mają również pewne słabości. Czasami w swoim entuzjazmie dla konkretów mijamy się z tym, co ogólne.
W niewielu obszarach słabość ta jest tak doskonale widoczna jak w przypadku zarządzania majątkiem przedsiębiorstwa. Większość tekstów dotyczących zarządzania majątkiem firmy wypełniają schematy, branżowy żargon, skróty, liczby i szczególiki. Niewiele z nich jednak porusza kwestie fundamentalne.
Jeśli nie nakreślimy tych podstawowych zasad przed zagłębieniem się w specyfikacje, które tak bardzo wszyscy kochamy, utrudnimy sobie sami dogłębne zrozumienie i rozwój naszej dyscypliny oraz jej integrację z innymi aspektami zarządzania firmą na najwyższym poziomie. Musimy zintegrować nasze poglądy na temat roli, jaką odgrywają w firmie pracownicy, zrozumieć, że korzyści to rzecz ważniejsza niż koszty, a działania proaktywne zawsze będą skuteczniejsze niż reaktywne oraz zastanowić się, czy zapewnienie nadmiarowości jest bardziej skuteczne niż zapewnienie niezawodności, tak aby wszystkie te kwestie pozostawały zgodne z zapisami zintegrowanego dokumentu technicznego, jakim jest norma ISO 55000.
1. Chroń ludzi
Pierwsze prawo Asimova jest doskonałym przyczynkiem do sformułowania pierwszej zasady zarządzania aktywami przedsiębiorstwa: chroń ludzi. Zarządzanie aktywami firmy (EAM) ma na celu poprawę jakości życia ludzi – służy zwiększeniu niezawodności produkcji, a przez to zapewnieniu produktów o wyższej jakości po niższych cenach, co przekłada się bezpośrednio na poprawę standardu życia ludzi. Misja ta oczywiście straci sens, jeśli proces ten będzie prowadził do ich krzywdy. Ochrona ludzi oznacza nie tylko dbanie o bezpośrednie zdrowie i bezpieczeństwo zatrudnionych pracowników, lecz także tych, którzy mieszkają w pobliżu zakładu lub jego działalność ma wpływ na środowisko, od którego wszyscy jesteśmy zależni.
Są sytuacje, w których optymalna strategia zarządzania danym środkiem trwałym obejmuje „pracę aż do zniszczenia” (RTF – Run to Failure). W zakładzie produkcyjnym zastosowanie strategii RTF może okazać się opłacalne, jeśli wyłączenie linii w celu wykonania prac konserwacyjnych powoduje takie same koszty przestoju, jak wyłączenie linii z powodu awarii, bez wydłużania okresu użytkowania, który by zrekompensował koszty, pod warunkiem że wszystkie inne parametry kosztowe w obydwu przypadkach pozostają takie same.
Jednak niektóre awarie mogą spowodować obrażenia lub śmierć pracowników albo też osób postronnych w okolicy zakładu. Powstanie nieszczelności w zbiorniku z substancją niebezpieczną może doprowadzić do zanieczyszczenia powietrza, wody lub gleby w pobliżu fabryki. Niektóre formy z pełną świadomością naruszają przepisy lub prawo oraz narażają firmę na grzywny, procesy sądowe i uszczerbek dla reputacji.
Wszystkich opisanych poniżej zasad EAM, niezależnie od tego, jak bardzo mogą zwiększyć czas bezawaryjnej pracy maszyn, wydajność i rentowność zakładu, nie należy przestrzegać, jeśli ich zastosowanie stwarza znaczące ryzyko obrażeń, chorób lub skażenia środowiska. Pozostałe prawa z listy Praw Robotyki mają zastosowanie „pod warunkiem, że otrzymane polecenie nie jest sprzeczne z Pierwszym Prawem Robotyki”. Niezależnie od sytuacji nie możemy pozwolić, by technologia była stawiana ponad nasze człowieczeństwo.
2. Poznaj prawdziwy cel
Rozsądne decyzje EAM to takie, które zbliżają firmę do „celu”. Żaden zasób rzeczowy w organizacji nie funkcjonuje w oderwaniu od innych. Jednak każdym zasobem rzeczowym należy zarządzać zgodnie z jego wkładem lub potencjalnym wkładem w osiągnięcie celu całej organizacji. „To, co stanowi rzeczywistą wartość, będzie zależeć od tych celów, charakteru i celu nadrzędnego działania organizacji oraz potrzeb i oczekiwań jej interesariuszy” – zapisano w normie ISO 550004.
W praktyce zasada ta oznacza, że identyczne zasoby rzeczowe w dwóch różnie skonfigurowanych systemach mogą wymagać zupełnie innego sposobu zarządzania. Mogą być one uruchamiane z różnymi prędkościami lub przez dłuższą lub krótszą część dnia, ponieważ np. system, którego część stanowią, wymaga chwilowego zwiększenia ich wydajności. Oprogramowanie urządzeń może być aktualizowane w różnym czasie, zaś one same mogą być konserwowane w różnych odstępach czasu (o ile, zgodnie z Pierwszym Prawem, niewykonanie tych czynności na czas nie stwarza zagrożenia dla ludzi). Poszczególnym urządzeniom mogą nawet zostać przypisane różne przewidywane okresy użytkowania i to nie ze względu na to, jaką pełniły funkcję przed tym, zanim stały się częścią określonych systemów, ale z powodu roli, jaką każdy z nich odgrywa obecnie w tym systemie.
Przedsiębiorstwa często borykają się z tym problemem podczas oceny wyników produkcji w różnych działach w swoich zakładach. Motywowanie do zwiększenia przepustowości w Wydziale K jest nieefektywne, jeśli znajdujący się w dole strumienia wartości Wydział N i tak nie może za nim nadążyć. Lepiej byłoby, gdyby pracownicy z Wydziału K wspomogli działania Wydziału N. Jednak często ich obowiązki i mierniki kończą się na granicy między wydziałami.
Niemalże każda prawidłowa decyzja dotycząca zarządzania zasobami jest podejmowana, nie poprzez pytanie: „Czy to maksymalizuje wydajność danego urządzenia czy maszyny?”, ale raczej: „Czy to zmaksymalizuje produktywność całego systemu?”. Nawet jeśli odpowiedź na oba pytania brzmi „tak”, drugie pytanie należy zawsze traktować jako nadrzędne.
3. Wiedza podstawowa przede wszystkim
Dokument techniczny, taki jak norma ISO 55000, we wszystkich swoich licznych rozdziałach i podrozdziałach, w dużej mierze dotyczy podstaw EAM. „Zarządzanie majątkiem przedsiębiorstwa opiera się na zestawie podstawowych zasad” – czytamy w tej publikacji. Aktywa stanowią własność organizacji i/lub są przez nią wykorzystywane w celu tworzenia wartości, a więc dotyczące ich decyzje, plany i działania powinny pozostawać w zgodności ze sobą, zaś przywództwo i kultura organizacyjna są kluczowe dla zarządzania tymi środkami zgodnie z przytoczoną normą.
Właściwy nadzór nad tymi kwestiami daje wysoki poziom pewności, że dany zakład czy system będą działały zgodnie ze swoim przeznaczeniem. Ta prosta podstawowa wiedza to nie jest żadna „kosmiczna technologia”, a jednak byłaby tak samo istotna dla wystrzelenia rakiety w kosmos, jak każdy z bardziej złożonych i specyficznych aspektów misji kosmicznej.
W SEAM Group często stwierdzamy, że klienci bardzo interesują się najbardziej wyrafinowanymi innowacjami i technologiami przed próbą zrozumienia i opanowania podstaw. Regularnie doradzamy im, że w przypadku braku ugruntowanych podstaw zaawansowane narzędzia nie sprawdzają się i powodują jedynie frustrację.
4. Zaakceptuj technologię
Istnieje wszechobecna pokusa, aby przyjmować, że najnowocześniejsze systemy pomiarowe i komputerowe to luksusy, z których można zrezygnować, jeśli okażą się zbyt kosztowne. Przecież przez dziesięciolecia zarządzano skomplikowanymi procesami za pomocą notatników i ołówków, a później za pomocą arkuszy kalkulacyjnych.
Problem z tą logiką polega na tym, że możliwości maszyn i urządzeń są teraz znacznie szersze, tolerancje, w których działają one w sposób optymalny, uległy znacznemu zaostrzeniu, a współzależność między poszczególnymi jednostkami wzrosła w taki sposób, że aby uzyskać optymalną wydajność, niezbędne jest zastosowanie zaawansowanego systemu EAM. Rezygnacja z zakupu wydajnej technologii może nas kosztować więcej niż sama technologia. Jej brak pociąga za sobą niezamierzone przestoje, bardziej złożone zabiegi obsługowe, a w określonych okolicznościach nawet może doprowadzić do tragicznych wypadków, całkowicie przyćmiewających oczekiwane oszczędności, które mieliśmy nadzieję uzyskać przez zaniechanie wprowadzania ulepszeń i spójnej strategii zarządzania nimi.
Rozważmy jedno z ulepszeń wprowadzonych w laboratorium fizyki cząstek elementarnych w Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (lepiej znanej jako CERN). CERN to największy tego typu obiekt na świecie, posiadający ponad 128 kilometrów komór próżniowych. Znajdująca się tam maszyneria umożliwia uzyskanie próżni odpowiadającej tej występującej w przestrzeni międzygwiezdnej.
Osiągnięcie takiego poziomu próżni wymaga zastosowania ok. 15 000 urządzeń sterujących, obsługiwanych przez siedem serwerów.
„Zarządzanie konserwacją takiej ilości sprzętu wymaga użycia systemu klasy EAM, w którym cykl życia każdego elementu sprzętowego jest śledzony od momentu instalacji aż do wycofania” – napisało dziewięciu inżynierów CERN w artykule z 2017 r., opisującym proces aktualizacji zastosowanego systemu EAM.
„Ponieważ nowe akceleratory są projektowane i budowane w celu uzyskania wiązek o coraz to wyższej energii, wymagania dotyczące poziomów próżni w komorach akceleratora stają się coraz bardziej rygorystyczne” – napisali inżynierowie. Ręczne importowanie list zainstalowanego sprzętu było czasochłonne i podatne na błędy, ale często niezbędne ze względu na ciągłe ulepszenia i aktualizacje systemu. „Wraz ze wzrostem w ciągu ostatnich lat liczby elementów całego systemu odpowiedzialnego za generowanie próżni, zadanie śledzenia lokalizacji, stanów magazynowych i relacji między poszczególnymi urządzeniami stało się prawie niemożliwe przy użyciu tradycyjnych metod, takich jak arkusze Excela”.
Jednym z symptomów problemu było to, że poprzedni, niezsynchronizowany system generował kilka tysięcy pozycji, które nie odpowiadały rzeczywistej liczbie elementów. Dlatego zespół CERN opracował aplikację internetową o nazwie „menedżer danych dotyczących próżni” (vacDM), która służyła jako centralne, nieustannie synchronizowane repozytorium najważniejszych informacji.
Pierwsza wersja vacDM z powodzeniem wykryła 9000 elementów sprzętowych zainstalowanych w systemie generowania próżni. Aplikacja zaimportowała 100% pozycji funkcjonalnych. „Po sześciu miesiącach użytkowania vacDM, liczba zasobów niewidocznych, tzw. widmowych, została zredukowana do zera” – napisali inżynierowie CERN.
Chociaż jest mało prawdopodobne, aby twój system zawierał aż tyle elementów lub musiał generować próżnie doskonałą, obowiązują dla niego te same zasady EAM. Technologia odpowiednia do obecnego poziomu złożoności systemu jest podstawą długoterminowego utrzymania wydajności na optymalnym poziomie.
część druga artykułu dostępna pod linkiem
autor: Joseph B. Pitman jest prezesem działu zarządzania aktywami przedsiębiorstwa SEAM Group. Pomaga firmom w zmianie ich podejścia do zarządzania aktywami przedsiębiorstwa od czasu honorowego zakończenia służby wojskowej w armii Stanów Zjednoczonych w 1992 r. Nadzorował setki udanych projektów wdrożeniowych związanych z EAM i niezawodnością. Regularnie udziela się również na seminariach i innych wydarzeniach związanych z EAM.
W drugiej części artykułu omówimy m.in.: optymalizację kosztów w zarządzaniu majątkiem i utrzymaniu ruchu, krytyczność majątku, analizy FMEA, zapewnienie niezawodności lub nadmiarowości, rentowność dla starzejącego się majątku technicznego.
Materiał przygotowany przez Joe dostępny jest zarówno w języku polskim, jak i angielskim. Prosimy o kontakt (europe@seamgroup.com) – chętnie udostępnimy całość opracowania oraz porozmawiamy na temat zarządzania majątkiem w Państwa firmie.
Bibliografia:
Rocha, Andre i in. w: Integracja systemu próżniowego SCADA z systemem zarządzania środkami trwałymi CERN. Referat wygłoszony na Międzynarodowej Konferencji Akceleratorów i Dużych Eksperymentalnych Systemów Kontroli Laboratoriów Fizycznych, Barcelona, Hiszpania, 8–13 października 2017 r.
Goldratt, Eliyahu M. i Jeff Cox. Cel: Proces ciągłego doskonalenia. (Wielki Barrington, Massachusetts: North River Press Publishing, 1984).
ISO 55000:2014 – Zarządzanie majątkiem organizacji – Przegląd, zasady i terminologia. British Standards Institution, 2014.
O Grupie SEAM
SEAM Group oferuje wyjątkowe podejście do bezpieczeństwa i zarządzania aktywami przedsiębiorstwa, osiągając lepsze wykorzystanie mocy produkcyjnych oraz zwiększoną wydajność i niezawodność, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów kapitałowych i operacyjnych. SEAM Group specjalizuje się w ocenie zagrożeń związanych z łukiem elektrycznym, inspekcjami w podczerwieni, wibrodiagnostyką oraz bezpiecznym odcinaniem maszyn od zasilania elektrycznego (procedura LOTO – Lock Out Tag Out). Oferujemy również całościowe programy konserwacji i utrzymania maszyn, usługi doradcze zorientowane na niezawodność i konserwacje prewencyjną, a także doradztwo w zakresie pyłów palnych, zarządzania pracą, optymalizacji aktywów przedsiębiorstwa oraz technologii.
