Dyskryminacja wciąż stanowi zauważalny problem na polskim rynku pracy, zwłaszcza w odniesieniu do pracowników z zagranicy – wynika z raportu Grupy T2S, opublikowanego w ramach kampanii społecznej #STOPRASIZMOWIWPRACY. Spośród uczestników badania, zrealizowanego w dwóch grupach badawczych, które stanowili cudzoziemcy i przedstawiciele biznesu, 27% zadeklarowało, że w życiu zawodowym padli ofiarą nierównego traktowania. Grupa T2S odsłoniła również nowe obszary i zachowania, które zostały uznane przez respondentów za przejaw dyskryminacji, rozbudowując tym samym klasyczną definicję zagadnienia. 

Kluczowe dane z raportu “Rasizm ma wiele twarzy”:

• 73% uczestników badania zadeklarowało, że nie doświadczyło osobiście dyskryminacji w pracy. 27% respondentów przyznało, że w życiu zawodowym padli ofiarą nierówności.
• Rasizm częściej występuje na linii  pracownik – pracownik (63%), choć wielu respondentów dopatruje się dyskryminacji również na linii pracodawca – pracownik (37%).
• Zarówno biznes, jak i cudzoziemcy pracujący w Polsce uznali, że kluczowym narzędziem do walki z rasizmem jest edukacja (24% pracowników i 63% przedstawicieli biznesu).
• Firmy zatrudniający cudzoziemców powinny wdrożyć silną politykę antydyskryminacyjną (29% pracowników i 63% przedstawicieli biznesu) oraz narzędzie do anonimowego zgłaszania aktów rasizmu i dyskryminacji (22% pracowników i 73% przedstawicieli biznesu).
• Przedstawiciele biznesu biorący udział w ankiecie zauważyli, że dobrą formą wsparcie cudzoziemców jest wdrożenie przez firmy dostępu do psychologa i prawnika (53%).
• Biznes analizuje zjawisko dyskryminacji w miejscu pracy szerzej, wskazując jako jej znamiona m.in. takie obszary jak: mobbing (73%), cyberprzemoc (60%) czy podważanie pozycji pracownika w organizacji (67%).
• Współczesny rasizm i dyskryminacja ewoluowały. W wachlarzu zachowań uznawanych obecnie za przejawy zjawiska, obok obszarów wynikających z definicji, znalazły się również m.in. odmowa dostępu do usług, nierówne delegowanie zadań, odmowa awansu, cyberprzemoc, mobbing.
• Stygmatyzacja cudzoziemców wciąż ma realny wpływ na ich odbiór w miejscu pracy. Następstwem tych postaw jest m.in. wykluczenie ze spotkań towarzyskich, a także zawodowych.

Grupa T2S założona przez Renatę Wozba i Marlenę Svensson, w skład której wchodzi pięć spółek specjalizujących się w outsourcingu pracowniczym i procesowym dla branży logistycznej i przemysłowej, działa na polskim rynku od 8 lat, a w tym roku poszerzyła swoją działalność o rynek brytyjski. Rokrocznie firmy z portfolio spółki kapitałowej zatrudniają kilkaset pracowników z zagranicy. Zarządzanie międzynarodowym zespołem niejednokrotnie oznaczało dla Zarządu konieczność stawania przed problemem dyskryminacji zagranicznych pracowników oraz przeciwdziałania temu zjawisku. Tak narodził się pomysł kampanii społecznej #STOPRASIZMOWIWPRACY.

Kampania społeczna Grupy T2S #STOPRASIZMOWIWPRACY wystartowała w 2019 roku i została pozytywnie oceniona przez opinię publiczną. Naszym celem była edukacja biznesu w zakresie walki z dyskryminacja rasową oraz konieczność wypracowania norm społecznych, które umożliwią przeciwdziałanie rasizmowi – podkreśla Renata Wozba, Prezes Zarządu Grupy T2S.

Grupa T2S nie ograniczyła działalności jedynie do roli edukacyjnej. W swoich aktywnościach poszła znacznie dalej, wdrażając rozwiązania mające wesprzeć budowanie polityki równości dla swoich pracowników.

W ramach kampanii #STOPRASIZMOWIWPRACY wdrożyliśmy do umów z klientami i pracownikami specjalne zapisy, obligujące do poszanowania odmienności i godności każdego człowieka. Stale monitorujemy również sytuacje na naszych projektach, podejmując działania interwencyjne w czasie rzeczywistym. Uruchomiliśmy m.in. kanał zgłoszenia aktów dyskryminacji dla naszych pracowników czy możliwość weryfikacji zaistniałych incydentów z prawnikiem. W tym roku podjęliśmy się również zbadania sytuacji na rynku pracy. Tak powstał pierwszy raport Grupy T2S “Rasizm ma wiele twarzy” – wylicza Marlena Svensson, Prezes Zarządu Grupy T2S.

Premiera raportu Grupy T2S “Rasizm ma wiele twarzy” w ramach kampanii #STOPRASIZMOWIWPRACY odbyła się 21. marca 2025 roku – w Międzynarodowy Dzień Walki z Dyskryminacja Rasową.

Formy dyskryminacji

Mimo, iż rasizm ma swoje podłoże w dyskryminacji na tle rasowym, dzisiejsze spojrzenie na problem poszerzyło się o nowe obszary. Wśród respondentów biorących udział w badaniu Grupy T2S –  27% przyznało, że osobiście doświadczyli dyskryminacji, jednak jej znamiona nie zawsze dotyczyły tylko kwestii etnicznych.

Zdaniem cudzoziemców pracujących w Polsce, najpopularniejszą formą dyskryminacji jest wykluczenie (44%). Pracownicy z zagranicy są ignorowani poprzez wyłączanie ich ze spotkań firmowych i integracyjnych. Równolegle zwracają uwagę na jawną dyskryminację, w tym brak możliwości awansu, a często również odmowę zatrudnienia (41%) czy nierówny podział obowiązków zawodowych i niższe płace (32%). Ich zdaniem – to właśnie im przydziela się znacznie cięższe fizycznie i mniej przyjemne obowiązki. Podkreślili również, że są ofiarami wyśmiewania (32%), stereotypizacji i jawnej agresji (20%), mobbingu (10%) czy cyberprzemocy (2%).

Zjawisko ocenione z perspektywy biznesu prezentuje nieco odmienne spojrzenie. W tym przypadku kluczowy problem objawia się w jawnej dyskryminacji (93%), stygmatyzacji (90%) wykluczeniu zawodowym i izolacji (80%).  Środowisko w większym stopniu zwróciło uwagę na problem mobbingu (73%) i hejtu w Internecie (60%).

Jak zauważa Prezes Wozba:

Biznes widzi problem, jednak ocenia go bardziej współcześnie, stąd większą wagę przywiązuje się do mobbingu i cyberprzemocy. Przedsiębiorcy odnoszą zjawisko nierównego traktowania i zestawiają je z założeniami wielu organizacji, które dbają o wysoką jakość employer brandingu. Cudzoziemcy skupiają się bardziej na najpopularniejszych i bezpośrednio dotykających ich formach dyskryminacji, znajdujących się w obszarze społeczno-ekonomicznym. Wiele z tych zachowań jest widoczne w obu grupach, co potwierdza, że zjawisko dyskryminacji wciąż jest obecne.  

Nie tylko pochodzenie i religia 

Jak wynika z danych Grupy T2S współczesny obraz dyskryminacji odbiega od klasycznie przyjętej definicji, a jej zakres zdecydowanie się poszerzył. W odpowiedziach cudzoziemców, na pierwszy rzut oka wyłaniają się trzy obszary, w których spotykają się oni z dyskryminacją. Pierwszy z nich dotyczy cech osobowości. Zdaniem respondentów z tej grupy najczęściej dyskryminacja odnosi się do pochodzenia (24%), języka (10%), religii (12%). Na dalszym miejscu znalazła się płeć (7%), wiek i status społeczny (5%). W drugim obszarze, odpowiadający skupili się na przestrzeni, w której dotyka ich nierówność. 37% podkreśliło, że najczęściej dyskryminacja dotyka ich w życiu zawodowym. 15% respondentów z grupy zauważyła również, że wielu z nich odczuwa problemy zdrowotne, związane z ekspozycją na dyskryminację (15%). Ich zdaniem nierówność mocno wpływa na ich zdrowie psychiczne i samoocenę.

Cudzoziemcy dopatrują się aktów dyskryminacji w każdym obszarze swojego życia. Deklarują również, że jej skutki odbijają się na ich mental health. Zauważają, że obszar nierównego traktowania rozszerzył się m.in. na zachowanie do jakiego dochodzi w szkołach, oceniając w tym miejscu sposób traktowania ich dzieci. Jest to zdecydowanie sygnał do zwrócenia uwagi także na tę przestrzeń – podkreśla Marlena Svensson.

Przedstawiciele biznesu zostali wierni tradycyjnym przestrzeniom, określonym definicją. Ich zdaniem współczesna forma rasizmu odnosi się do pochodzenia (95%), koloru skóry (46%), religii (34%), orientacji seksualnej (32%) i wyglądu zewnętrznego (29%). 29% badanych uwzględniło również fakt, że wiele aktów rasistowskich jest następstwem stereotypizacji.

Współpracownicy, a dyskryminacja

Dyskryminacja w pracy nie ma stanowiska – wynika z badań Grupy T2S i pojawia się zarówno w relacji pracownik – pracownik (63%), jak i  przełożony-pracownik (37%). Bez względu na zależności, nie zmienia to faktu, że dyskryminacja jest obecna na rynku pracy.

Mimo regulacji prawnych związanych z rasizmem, za zachowania o tym podłożu grożą sankcje karne. Według dostępnych danych w 2023 roku w Polsce doszło do 893 przestępstwa popełnione z nienawiści rasowej. Dane na temat konkretnej liczby przestępstw do jakich doszło w ubiegłym roku nie są publicznie znane, jednak  przyjmuje się, że zjawisko charakteryzuje tendencja spadkowa. Należy pamiętać, że wiele takich aktów nie ujrzało jednak światła dziennego.

Cudzoziemcy boją się mówić o rasizmie. Obawiają się oceny i nieprzyjemności związanych z tym tematem. Co więcej, boją się także utraty pracy. Zauważyliśmy to również, wychodząc do pracowników Grupy T2S z ankietą badawczą, która gwarantowała im anonimowość. Lęk przed zjawiskiem jest widoczny, a także odczuwalny. Dyskryminacja to wciąż temat tabu! – zauważa Renata Wozba. 

Problem jest widoczny

61% cudzoziemców biorących udział w badaniu uznała, że problem dyskryminacji wciąż jest widoczny w miejscu pracy, a najczęściej dotyczy ona pochodzenia (20%). Mimo to wielu z nich zauważa również poprawę sytuacji w traktowaniu obcokrajowców, gdyż coraz częściej w miejscach pracy do głosu dochodzi ochrona praw człowieka i równości, których założenia są wdrażane w kulturę organizacyjną firm. Niestety, w XXI wciąż silną pozycję zajmuje stereotypizacja. Poglądy dotyczące konkretnej kultury, narodowości czy religii są zdecydowanie widoczne w ludzkich postawach.

Wielu pracowników, którzy zdecydowało się podzielić z Grupą T2S swoimi spostrzeżeniami, często opisuje przypadki, gdy ludzie z pogardą spoglądają na osoby czarnoskóre i np. nie siadają obok nich w komunikacji miejskiej, mimo iż to ostatnie wolne miejsce lub na sam widok cudzoziemca nerwowo ściskając w dłoniach torebkę, w obawy przed napaścią. Dotyka ich asymilacja, a każda odmienność, również ta niepotwierdzona, a wynikająca z przypuszczeń  jak np. przekonanie o wyznawaniu islamu, odzwierciedla się w silnych uprzedzeniach. Wynika to głównie z niewiedzy na temat poszczególnych kultur czy wyznań, a pryzmatowość oceniania osób przez funkcjonujące w społeczeństwie przekonania jest zgubne i nie prowadzi do przeciwdziałania dyskryminacji. Z drugiej strony pocieszający jest fakt, że 39% obcokrajowców stwierdziło, że czasy skrajnego rasizmu w Polsce już minęły.

Biznes również deklaruje widoczność dyskryminacji w pracy, jednak jego perspektywa jest nieco odmienna, niż w przypadku pierwszej z grup. Przedsiębiorcy w większym stopniu niż cudzoziemcy,  skupiają swoją uwagę na płci. Ich zdaniem sporym problemem jest faworyzowanie płci męskiej. Kobiety wciąż są niedoceniane na rynku pracy, a ich zaangażowanie nie spotyka się z tym samym przelicznikiem co zaangażowanie mężczyzn. Zwracają również uwagę na fakt, że kobiety rzadziej mogą liczyć na awans na kluczowe stanowiska zarządcze. Ten problem jest nagłaśniany przez media już od dłuższego czasu. Biznes dostrzega wykluczenie pracowników z zagranicy, a także ich gorsze traktowanie na rynku pracy. Wciąż np. nie wiadomo jak wielu ekspatów jest w Polsce zatrudnionych na wysokich stanowiskach. Co więcej, doświadczeni pracownicy z zagranicy często muszą podejmować się zatrudniania na zdecydowanie nieadekwatnych do ich umiejętności stanowiskach. Rynek pracy niechętnie korzysta z ich wiedzy.

Grupa T2S w raporcie “Rasizm ma wiele twarzy”, w ramach kampanii #STOPRASIZMOWIWPRACY nawiązała do problemu starzejącego się społeczeństwa i niedoboru pracowników fizycznych w logistyce i przemyśle. Podkreśliła również, że cudzoziemcy mają świadomość, że to właśnie oni zapełniają powstałą lukę i coraz częściej wybierają pracodawcę właśnie ze względu na jego podejście do różnorodności.

Narzędzie do walki w zasięgu ręki

Raport Grupy T2S to również materiał edukacyjny, gdyż porusza zagadnienia dotyczące działań, mających na celu wyparcie dyskryminacji z zakładów pracy. Obie grupy stwierdziły, że obecnie brakuje działań edukacyjnych (pracownicy 24%, biznes 63%) i dedykowanych szkoleń (pracownicy 12%), które podniosą poziom wiedzy na temat rasizmu. Obie grupy uznały również za dobrą praktykę, wdrożenie anionowego kanału do zgłaszania aktów dyskryminacji w pracy (pracownicy 22%, biznes 73%). Kluczowe jest właściwie wdrożone jasnej polityka antydyskryminacyjnej (pracownicy 29%, biznes 63%). Wsparciem ma być również stałe monitorowanie sytuacji w miejscu pracy. Obie grupy zdecydowanie apelują o potrzebę wprowadzenia realnych sankcji za zachowania rasistowskie, jak np. grzywny czy zwolnienia.

Biznes zwrócił również uwagę na fakt, że wsparciem w przeciwdziałaniu rasizmowi jest jasna polityka awansów z jawną siatką płac (70%). Co ciekawe, przedsiębiorcy zadeklarowali, że w świetle problemów na tle zdrowia psychicznego oraz obaw, jakie mają cudzoziemcy w kwestii zgłaszania takich działań, dobrym rozwiązaniem może stać się dostęp do wsparcia prawników i psychologów (53%). Być może jest to początek dostosowywania benefitów pracowniczych właśnie do potrzeb cudzoziemców?

Grupa T2S od początku swojej działalności prowadzi silną politykę antydyskryminacyjną.. Równość to jedna z najważniejszych wartości Grupy, która jest silnie podkreślana przez Zarząd:

 

Międzynarodowy Dzień Walki z Dyskryminacją Rasową, obchodzony 21. marca to doskonała okazja do refleksji nad tym zjawiskiem. W budowaniu świadomej kultury organizacyjnej każdej firm powinno znaleźć się poszanowanie dla godności człowieka, bez względu na jego pochodzenie czy wyznawaną religię. Ten apel chcemy przekazywać całemu rynku pracy w Polsce. Mamy nadzieję, że raport “Rasizm ma wiele twarzy”, wydany w ramach akcji #STOPRASIZMOWIWPRACY stanie się wskazówką by biznes zmierzał właśnie w tym kierunku, budując wartości firmy – podkreśla Renata Wozba.

---

źródło: T2S