Aż 34% z 33 000 skontrolowanych w 2024 roku zwolnień lekarskich stanowiły nadużycia – wynika z najnowszego raportu Conperio, polskiej firmy doradczej zajmującej się kompleksowo problematyką absencji chorobowych. Średni roczny wskaźnik absencji chorobowej w przedsiębiorstwach współpracujących z Conperio w 2024 roku wyniósł 7,38%. W ujęciu branżowym najwyższą absencję odnotowano w sektorze logistyki i automotive, gdzie wskaźniki przekraczały 9% w szczytowych miesiącach. W 2024 roku nastąpił również wyraźny wzrost zwolnień jednodniowych, pobieranych w poniedziałki oraz piątki.
Zawarte w Barometrze Absencji Chorobowej za 2024 rok statystyki są wynikiem szczegółowych analiz prowadzonych na podstawie danych dostarczanych przez podmioty gospodarcze współpracujące z Conperio w ubiegłym roku. To ponad 200 dużych przedsiębiorstw oraz ponad 200 małych i średnich firm, zatrudniających od 20 do 20 000 pracowników na terenie całego kraju.
Średni roczny wskaźnik absencji chorobowej w przedsiębiorstwach współpracujących z Conperio w 2024 roku wyniósł 7,38%. Najwyższy wskaźniki absencji chorobowej odnotowano w październiku (8,30%), natomiast najniższy w maju (6,63%). Przeciętny roczny wskaźnik bez zwolnień w okresie ciąży wyniósł w ubiegłym roku 6,66%, osiągając najwyższą wartość w październiku (7,53%), a najniższą w maju (5,91%).
– Wartości notowane w latach 2023 i 2024 są do siebie zbliżone, choć średni roczny wskaźnik absencji we wskazanych latach (bez zwolnień w okresie ciąży) jest nieco niższy w 2024 roku – o 0,25 pp. W raporcie zwracamy jednak uwagę, że krzywe absencji zarówno w 2023, jak i 2024 roku nie przyjmują trendów naturalnej absencji chorobowej, której wskaźniki powinny znacząco maleć w kwartałach II i III, wzrastać w kwartale IV i osiągać wartości najwyższe w kwartale I. Ma to związek z naturalnymi okresami wzmożonych sezonów infekcyjnych występujących w okresach jesienno-zimowych. Brak zgodności trendu z naturalną krzywą uznawany jest za efekt korzystania ze zwolnień lekarskich nie tylko w przypadkach złego stanu zdrowia pracowników – wyjaśnia Mikołaj Zając, prezes Conperio.
Ponad 1/3 pracowników wykorzystywała L4 niezgodnie z przeznaczeniem
Alarmujące są dane dotyczące weryfikacji poprawności wykorzystania zwolnień przez ubezpieczonych. Aż 34% z 33 000 przeprowadzonych w 2024 roku kontroli wykazało, że pracownicy korzystający z L4 nie przebywają w miejscach wskazywanych w drukach ZLA lub wykonują czynności, od których powinni się powstrzymać w okresie choroby.
– Wyniki kontroli jednoznacznie wskazują, że wciąż istnieje znaczna grupa pracowników, którzy błędnie postrzegają czas zwolnienia chorobowego jako dodatkowy czas wolny od pracy, którym mogą dowolnie dysponować. Tego typu zachowania nie tylko naruszają zasady etyki zawodowej, ale również wpływają negatywnie na funkcjonowanie przedsiębiorstw, obciążając je dodatkowymi kosztami. Rosnąca liczba takich przypadków skłania nas do rekomendowania przedsiębiorstwom oraz Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych intensyfikacji kontroli zasadności zwolnień lekarskich. Szczególne obawy budzi narastające zjawisko sprzedaży zwolnień lekarskich za pośrednictwem stron internetowych, co rodzi poważne wątpliwości dotyczące ich rzetelności oraz zasadności – podkreśla Mikołaj Zając, prezes Conperio.
Pracownicy przebywający na L4 w ubiegłym roku przyłapani zostali m.in. na: naprawach pojazdów mechanicznych, remontach i pracach w ogrodzie, pracach zarobkowych dla innego podmiotu, prowadzeniu działalności gospodarczej, wyjazdach rekreacyjnych czy spożywaniu alkoholu. Część osób przebywających na wątpliwym L4 zgubiła aktywność w social mediach, w tym promowanie produktów i prowadzenie działań influencerskich.
Wzrósł odsetek zwolnień jednodniowych – zwłaszcza w poniedziałki i piątki
Szczególną uwagę w raporcie, eksperci Conperio zwracają na jednodniowe zwolnienia lekarskie, które najczęściej przypadają w poniedziałki i piątki, co może świadczyć o próbach przedłużania przez pracowników weekendów. Największy odsetek zwolnień jednodniowych występuje w piątek, osiągając poziom 22,8%, co stanowi wzrost o blisko 2,5% względem 2023 roku. W poniedziałki poziom absencji wyniósł natomiast 20,5%, co z kolei stanowi wzrost o blisko 3% względem 2023 roku. W weekendy absencja jest znacząco niższa, zwłaszcza w sobotę (5,4% w 2024 r.).
Najwięcej nieobecnych na L4 w sektorze automotive i logistycznym
Dane Conperio obejmują przedsiębiorstwa z sektorów takich jak m.in. automotive, budownictwo, gastronomia, logistyka, przemysł ciężki i lekki, przemysł spożywczy oraz zdrowie i uroda. Najwyższy wskaźnik absencji chorobowej odnotowano w grudniu w branży automotive (10,17%). Branżą o najwyższej średniej absencji w ciągu roku była z kolei branża logistyczna, z przeciętną wartością na poziomie 7,96%. Stosunkowo wysoki poziom nieobecności z powodu L4 występował także w przemyśle spożywczym oraz budownictwie. Branża budowlana wykazała silną sezonowość, z najwyższymi wartościami absencji chorobowej w miesiącach zimowych.
Szczególnie widoczna redukcja poziomu absencji w grupie pracowników 50+
W 2024 roku odnotowano spadek średniego rocznego wskaźnika absencji chorobowej we wszystkich analizowanych grupach wiekowych, co wskazuje na ogólną poprawę w zakresie obecności pracowników w miejscu pracy. Największa redukcja absencji miała miejsce wśród najstarszych zatrudnionych (powyżej 50. roku życia), gdzie wskaźnik obniżył się o 1,13 pp. w porównaniu z rokiem poprzednim. Zaobserwowano, że młodsi pracownicy (do 29 lat) i ci w wieku 40-49 lat wykazują podobne wzorce absencji, podczas gdy starsi pracownicy (50+) mają bardziej niezależny schemat nieobecności.
Zachód kraju z wyższymi wskaźnikami
Jeżeli chodzi o absencję w poszczególnych częściach Polski, to najwyższą średnią absencję chorobową zanotowano w regionie zachodnim (7,39%). Region wschodni charakteryzował się najniższym średnim wskaźnikiem, nie przekraczając 5%. Najwyższy odnotowany wskaźnik miał miejsce z kolei w październiku w regionie południowym i wyniósł 8,71%. W większości regionów absencja wzrasta jesienią i zimą, natomiast latem (maj – lipiec) odnotowuje się jej spadek. Na podstawie danych można określić sezonowość absencji chorobowej i różnice regionalne, które mogą wynikać z czynników takich jak m.in. klimat, struktura zatrudnienia lub dostęp do opieki zdrowotnej.
Eksperci Conperio podkreślają, że absencja nie jest wyłącznie konsekwencją problemów zdrowotnych, ale również odzwierciedleniem warunków pracy, poziomu satysfakcji zawodowej oraz stopnia identyfikacji pracowników z organizacją. Budowanie kultury organizacyjnej sprzyjającej ograniczaniu absencji opiera się na docenianiu pracowników, wdrażaniu odpowiednich systemów motywacyjnych oraz programów wspierających zdrowie fizyczne i psychiczne zespołu. Niezbędnym elementem tego procesu jest również szkolenie liderów, aby byli przygotowani do skutecznego zarządzania nieobecnościami i potrafili odpowiednio reagować na ich nadmierny wzrost. Wśród skutecznych narzędzi zarządzania warto wymienić analizę przyczyn nieobecności, prowadzenie rozmów poabsencyjnych oraz egzekwowanie zasad dotyczących obecności w pracy.
Pełny Barometr Absencji Chorobowej za 2024 rok dostępny jest na stronie Conperio:
źródło: Conperio